Δυσμηνόρροια: Ισχυροί πόνοι περιόδου – Αιτίες και αντιμετώπιση

Ο χειρούργος γυναικολόγος κ.Ανδρέας Κόμης γράφει:

Περίπου το 1/3 των γυναικών σε κάποια φάση της ζωής του, παραπονιέται για πόνους εντονότερους από το σύνηθες κατά τη διάρκεια της περιόδου. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις στις οποίες ο πόνος επιμένει, οπότε ο γυναικολόγος πρέπει να διαγνώσει τις αιτίες ώστε να αντιμετωπιστούν έγκαιρα τα πιθανά προβλήματα.

Δυσμηνόρροια είναι η κατάσταση κατά την οποία η γυναίκα πονά περισσότερο από το φυσιολογικό στη διάρκεια της περιόδου της (έμμηνος ρύση). Μια κοπέλα μπορεί να εμφανίσει τέτοιο πρόβλημα κατά την εφηβική ηλικία χωρίς κάποια προϋπάρχουσα πάθηση (πρωτοπαθής δυσμηνόρροια) ή όταν έχει πλέον μεγαλώσει, οπότε συνήθως υπάρχει κάποιο παθολογικό αίτιο, το οποίο πρέπει να διερευνηθεί (δευτεροπαθής δυσμηνόρροια).
Γενικά, όταν ο πόνος της περιόδου είναι συχνός, έντονος και δεν περνά με τη λήψη Depon ή άλλων ήπιων αναλγητικών, έχουμε δυσμηνόρροια. Περίπου σε ποσοστό 25% – 30% οι γυναίκες σε κάποια φάση της ζωής τους παραπονιούνται για δυσμηνόρροια.
Φυσιολογικά μια γυναίκα δεν θα έπρεπε να νιώθει παρά μέτριο πόνο, ο οποίος οφείλεται στις προσταγλανδίνες, που είναι ουσίες που προκαλούν τις συσπάσεις της μήτρας. Αν η παραγωγή των ουσιών αυτών είναι πάνω από το φυσιολογικό, τότε έχουμε πόνο, ο οποίος αρχίζει να εκδηλώνεται μία – δύο μέρες πριν από την περίοδο και συνεχίζει κατά τη διάρκειά της. Ο πόνος μπορεί να είναι ρυθμικός, σαν κράμπα, να αντανακλά στη μέση, στην πλάτη, στο στομάχι ή και στα πόδια. Μερικές γυναίκες μπορεί να έχουν τάση προς εμετό.

Αιτίες
Προδιαθεσικοί παράγοντες για την ανάπτυξη πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας είναι η έναρξη της εμμήνου ρύσεως σε μικρή ηλικία (μικρότερη των 12 ετών), η ατεκνία, η μεγάλη αιμορραγία στην περίοδο, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και το οικογενειακό ιστορικό.
Για την δευτεροπαθή δυσμηνόρροια ευθύνονται συνήθως η ενδομητρίωση, η αδενομύωση, τα ινομυώματα, οι ενδομήτριες συσκευές αντισύλληψης (σπιράλ), η στένωση του τραχήλου, οι πυελικές φλεγμονές, οι ανωμαλίες στη διάπλαση των γυναικολογικών οργάνων και επίσης σοβαρές καταστάσεις όπως κύστες ωοθηκών, καρκινώματα κ.λπ.
Μια γυναίκα με τέτοια συμπτώματα πρέπει να επισκεφθεί τον γυναικολόγο της, να συζητήσει το πρόβλημα για να βρει λύση σε αυτό. Εκείνος θα πάρει ένα καλό ιστορικό, θα την εξετάσει κλινικά και θα πραγματοποιήσει υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων.
Σε περίπτωση πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας μπορεί να χορηγηθεί κάποιο παυσίπονο με αντι-προσταγλανδινικές ιδιότητες. Μπορεί επίσης να χορηγηθεί αντισυλληπτικό χάπι. Έχει βρεθεί πως τα αντισυλληπτικά, όταν επιλεγούν σωστά, βελτιώνουν τα χαρακτηριστικά της περιόδου. Αυτό προϋποθέτει ότι δεν υπάρχουν αντενδείξεις χορήγησης των παραπάνω χαπιών στην ασθενή. Τα αντισυλληπτικά χάπια δεν επιτρέπουν στις ωοθήκες να παράγουν ωάριο κάθε μήνα (ωορρηξία) και κατά συνέπεια παράγονται λιγότερες προσταγλανδίνες από τον οργανισμό της γυναίκας, άρα αυτή πονάει λιγότερο!

Δυσμηνόρροια και Ενδομητρίωση
Στην περίπτωση της δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας ο γυναικολόγος θα πρέπει να ξεχωρίσει (διαφοροδιαγνώσει) το βασικό αίτιο. Από τους βασικούς παράγοντες για την πρόκληση δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας είναι η ενδομητρίωση. Στην πάθηση αυτή, κύτταρα του εσωτερικού τοιχώματος της μήτρας (ενδομήτριο) μεταναστεύουν σε άλλα σημεία του σώματος. Αυτά παράγουν αίμα της περιόδου. Όταν λοιπόν, μεταναστεύουν -κυρίως μέσω των σαλπίγγων- προς την κοιλιά, εγκαθίστανται σε διάφορα σημεία του σώματος (ωοθήκες, έντερο, σπάνια ακόμα και στον εγκέφαλο) και παράγουν αίμα κατά τη διάρκεια της περιόδου. Για τον λόγο αυτόν μια γυναίκα μπορεί να πονάει στην περίοδό της σε διάφορα σημεία της κοιλιάς.
Η ενδομητρίωση χρειάζεται ειδική φαρμακευτική θεραπεία και αρκετές φορές λαπαροσκοπική χειρουργική αφαίρεση. Νεότερες έρευνες αποδεικνύουν πως στις περισσότερες περιπτώσεις γυναικών -ειδικά νέων- στις οποίες δεν βρίσκεται συγκεκριμένο αίτιο για τον πόνο της περιόδου και αυτός δεν υποχωρεί εύκολα, αυτό οφείλεται σε ενδομητρίωση.
Παρ’ όλα αυτά, η ενδομητρίωση μπορεί να πλήξει και γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 30), γιατί είναι νόσος εξελικτική, η οποία οδηγεί στη δημιουργία συμφύσεων, πόνου στη σεξουαλική επαφή, στην αφόδευση, κλεισίματος των σαλπίγγων και υπογονιμότητας. Οι γυναίκες, λοιπόν, πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση για συμπτώματα και να ενημερώνουν τον γυναικολόγο τους προκειμένου να προλάβουν δυσάρεστες εξελίξεις για την υγεία τους, ειδικά στην περίπτωση που δεν έχουν παιδιά.
Έχει αποδειχθεί ότι στην ύφεση των συμπτωμάτων βοηθούν η αλλαγή της δίαιτας, η διακοπή του καπνίσματος, η άσκηση, τα θερμά επιθέματα, ο ύπνος, η γιόγκα και κάποιες φορές ο βελονισμός.